door Hans Kokhuis.
Geplaatst: 2017-08-03 op website https://www.bravenewbooks.nl/site/index.php?r=userwebsite/blogview&blogid=21604&title=SOLIDAIRE+ECONOMIE&id=creactiviteit
“Ik
denk dat we er zo ellendig aan toe zijn voor een deel komt omdat we maar één
god hebben en dat is de economie.”
James Hillman
Tussen al de essays,
boeken etc. over de ‘economie’ en de ‘crisis’ viel daar zomaar dit boek binnen.
Geschreven door een oud-collega wil ik dat natuurlijk meteen lezen. Na eerst
verkeerde boek [met dezelfde titel, want het is populair zoals Thelosen ook
uitlegt] heb ik het boek[je] in één adem uitgelezen. Het geeft in vogelvlucht
een goede inleiding op de geschiedenis van het economisch denken en het
toenemende bewustzijn [?!) binnen de economische wetenschap over de
tekortkomingen van de gangbare economische theorieën. Voor WIE interessant ?
Voor iedereen die beknopt en duidelijk een overzicht wil krijgen van financiële
markten. En waarom ? Hier moest ik denken aan een ander boek: Zen en de Kunst
van het motoronderhoud! Een klassieker die mij altijd bijblijft, omdat het daar
over kwaliteit gaat. En Thelosen spreekt ook over die kwaliteit, die niet te
vatten is in statistiek en cijfers alleen.
"Pirsig heeft het
over ‘klassiek denken’ en ‘ romantisch denken’ . Een romantisch begrip van de
wereld ziet de dingen vooral in de manier waarop ze direct zichtbaar zijn .
Klassiek denken ziet vooral de onderliggende betekenis van de vorm. Als je een
electronisch schema aan een romantische kijker voorlegt ziet die waarschijnlijk
heel weinig interessants. Op het eerste gezicht is dit een saaie lijst van
onderdelen, namen en nummers. De ‘klassieke kijker’ ziet iets heel anders. Die
kan gefascineerd raken door de betekenis van die lijnen, getallen en symbolen,
want ziet de rijkdom van de onder- of achterliggende vorm, de betekenis van die
‘saaie reeksen en lijnen'. Vergelijk dat met het schema van een metro: pas als
je het gebruikt krijgen de lijnen en kleuren betekenis. "
En Thelosen is zo’n
‘klassieke kijker’, hij kijkt achter de façade, achter de regels en maatregelen
en licht op heldere wijze de betekenis toe. En in de wirwar, jungle van
financiële constructies, swaps, hedgefunds, ongedekte pensioenfondsen, BIS,
overheden die gegevens achterhouden(!?) en samenwerken met multinationals, is
zijn toelichting duidelijk, verhelderend, objectief en toegankelijk.
Na lezing schoot mij
meteen een niet genoemde Nobelprijswinnaar in gedachten: Daniel Kahneman. Hij is
een belangrijke pionier op het grensvlak van de economie en psychologie. Hij
maakte in zijn publicaties korte metten met het idee van de rationeel
calculerende mens die in zijn eigen voordeel handelt, en introduceerde de
menselijke psyche in de economie. In 2002 won hij de Prijs van de Zweedse
Rijksbank voor economie voor “het integreren van psychologische inzichten met
de economische wetenschap, in het bijzonder met betrekking tot het menselijk
beoordelingsvermogen en de besluitvorming bij onzekerheid: ons feilbare denken
-2011- en de Nobelprijs voor Economie (!?). Maar ik begrijp de keuzes – ze
geven al een heel duidelijk overzicht. Maar Kahneman en Taleb [Zwarte Zwaan en
Antifragiel] geven leesmateriaal waar ik zijn mening ook graag over zou horen.
Thelosen bouwt zijn
redenering degelijk op: vanuit uitgangspunten voor een solidaire economie,
geeft hij een kritiek op het neoliberale kapitalisme. Met boeiende en
interessante perspectieven: katholicisme, islamisme en wetenschap wordt het
liberalisme heel genuanceerd de maat genomen. Dat is een van de aangename
kanten van dit boek: Van Karl Marx tot Heertje, [met o.a. Superkapitalisme en
bedreiging, R. B. Reich; De utopie van de vrije markt, Hans Achterhuis; Ayn
Rand, Atlas Shrugged; Kapitalisme zonder remmen, Maarten van Rossem; Tinbergen;
Als de dollar valt, Willem Middelkoop; een menselijke economie, Ad Broere; ]
Van allemaal krijgen we een duidelijke [en beknopte] inkijk op idealen, ideeën
en resultaten. Uiteraard tegen de achtergrond van de ideeën van Rudolf Steiner.
De auteur maakt er geen geheim van: bij Steiner kunnen we veel inspiratie
vinden om duurzamer en solidairder onze wereld in te richten . In de Trias
Politica Ethica mikte hij op een herwaardering en praktische toepassing van de
beginselen van vrijheid, gelijkheid en solidariteit. Hier geeft hij na de
beschrijving van de ‘financiële rot’ die ondertussen is ingetreden een breed
beeld van de mogelijkheden om uit de onderliggende financiële crisis te komen.
“Rudolf Steiner ontwikkelde in de vorm van de sociale driegeleding immers een
maatschappijvisie die het midden hield tussen kapitalisme en communisme en die
beoogt drie min of meer zelfstandig functionerende maatschappijgeledingen –
geestesleven, rechtsleven en economisch leven – te vormen. De drie kernwaarden,
vrijheid – gelijkheid – solidariteit, horen in deze respectievelijke gebieden
centraal te staan.” Dat vereist wel moedig [politiek] handelen, maar lijkt
zeker tot de mogelijkheden te behoren zoals hij laat zien in de hoofdstukken:
(3) toekomstperspectieven en (4) Bouwstenen voor een solidaire economie.
Het overzicht van ‘hoe
het zover heeft kunnen komen’ met de namen van de ‘daders’, is erg
verhelderend. Nooit vervelend, beknopt, puntig en overzichtelijk,
bedrijfskundig zoals bedrijfskundig denken bedoeld is. Met tot besluit de zeven
basisprincipes van een solidaire economie. Een aanrader voor iedereen die iets
wil begrijpen van waar we heen zouden kunnen gaan.
Solidaire economie Een
vernieuwende visie op maatschappelijk verantwoord ondernemen
